Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao sinh viên ngành nghệ thuật thường ăn mặc cá tính hơn sinh viên ngành kinh tế? Hay tại sao sinh viên năm nhất lại dễ dàng bị cuốn vào những xu hướng thời trang mới nhất trên TikTok, Facebook,…?
Trang phục, đối với sinh viên, không chỉ đơn thuần là cách che thân mà còn là một “ngôn ngữ” thể hiện cá tính, ngành học, và cả những mối quan hệ xã hội. Đặc biệt, “các mối quan hệ yếu kém” – những mối quan hệ xã giao không quá thân thiết – lại đóng vai trò đáng kể trong việc định hình phong cách ăn mặc của họ. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích ảnh hưởng của các mối quan hệ yếu kém đến thói quen ăn mặc của sinh viên, qua đó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách các yếu tố xã hội tác động đến việc thể hiện bản thân và xây dựng hình ảnh cá nhân trong môi trường đại học.
Trong môi trường đại học, trang phục không chỉ đơn thuần là vấn đề cá nhân mà còn phản ánh một phần văn hóa của các nhóm ngành học và chịu ảnh hưởng đáng kể từ các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là “các mối quan hệ yếu kém”.
Khái niệm này, được giới thiệu bởi nhà xã hội học Mark Granovetter, chỉ ra rằng những mối quan hệ xã giao không quá thân thiết nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận thông tin và định hình hành vi của cá nhân. Nghiên cứu về trang phục của sinh viên tại Đại học Goethe, Frankfurt, Đức (Fischer & Hamm, 2018) đã cho thấy cách sinh viên ăn mặc có thể phản ánh ngành học và chịu sự tác động của những người xung quanh, minh chứng cho ảnh hưởng của “các mối quan hệ yếu kém” trong việc hình thành phong cách ăn mặc.
Nghiên cứu được tiến hành bằng cách chụp ảnh sinh viên thuộc bốn nhóm ngành học khác nhau: luật, hóa học, sinh học và kinh tế. Sau đó, những bức ảnh này được trình bày cho 290 sinh viên khác để họ đoán ngành học của người trong ảnh dựa trên trang phục. Kết quả cho thấy phần lớn sinh viên có thể nhận biết chính xác lĩnh vực học tập của người khác thông qua cách họ ăn mặc.
Theo các chuyên gia, kết quả này có thể được giải thích thông qua khái niệm “mối quan hệ yếu kém” (weak ties) – một thuật ngữ trong xã hội học dùng để chỉ các mối quan hệ không mật thiết nhưng có tác động lớn đến việc hình thành nhận thức và hành vi của cá nhân. Sinh viên thường quan sát phong cách ăn mặc của bạn bè, giảng viên và những người xung quanh để điều chỉnh phong cách cá nhân của mình, từ đó tạo ra một dạng “văn hóa trang phục” đặc trưng cho từng ngành học.
Thói quen ăn mặc của sinh viên bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm mối quan hệ xã hội, hình mẫu và văn hóa học đường. Sinh viên thường học hỏi từ những người xung quanh, ngưỡng mộ phong cách của những người họ kính trọng và tuân thủ những quy tắc ăn mặc phổ biến trong môi trường học tập.
1. Mối quan hệ xã hội.
Phong cách ăn mặc của sinh viên là một hiện tượng phức tạp, phản ánh sự giao thoa giữa cá tính riêng và những áp lực, xu hướng từ môi trường xã hội xung quanh. Để hiểu rõ hơn về cách sinh viên lựa chọn trang phục, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng những ảnh hưởng từ các yếu tố xã hội như áp lực đồng trang lứa, môi trường học tập, truyền thông đại chúng và mong muốn thể hiện bản thân.
1.1. Áp lực đồng trang lứa.
Sinh viên, đặc biệt là ở độ tuổi vị thành niên và thanh niên, thường rất nhạy cảm với sự đánh giá và chấp nhận của bạn bè. Họ có xu hướng muốn hòa nhập vào nhóm bạn bè, được chấp nhận và tránh bị cô lập (Asch, 1951). Điều này dẫn đến việc sinh viên điều chỉnh phong cách ăn mặc để phù hợp với xu hướng của nhóm, tạo nên một “văn hóa ăn mặc” đặc trưng.
Hơn nữa, xu hướng thời trang lan truyền nhanh chóng trong giới trẻ, đặc biệt là qua mạng xã hội. Một nghiên cứu của Lenhart và đồng nghiệp (2015) cho thấy 88% thanh thiếu niên sử dụng mạng xã hội thừa nhận bị ảnh hưởng bởi phong cách ăn mặc của bạn bè trên mạng. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Youtube,… tràn ngập hình ảnh về thời trang và phong cách sống, tạo ra một áp lực không nhỏ lên sinh viên. Họ có thể bị ảnh hưởng bởi những gì bạn bè, người nổi tiếng hay các influencer mặc, dẫn đến việc bắt chước phong cách đó, mong muốn sở hữu những món đồ “hot trend” để thể hiện sự hiện đại, sành điệu.
Sự so sánh về ngoại hình và cách ăn mặc cũng là một yếu tố quan trọng. Sinh viên có thể so sánh bản thân với những người khác, mong muốn ăn mặc “sang trọng” hơn, “trendy” hơn để khẳng định bản thân, thu hút sự chú ý và khẳng định vị thế của mình trong nhóm bạn.
Ví dụ: Áp lực đồng trang lứa ảnh hưởng đến lựa chọn trang phục của sinh viên theo nhiều cách khác nhau. An, một sinh viên yêu thích phong cách vintage, đã thay đổi sang mặc áo hoodie và quần jogger thường xuyên để hòa nhập với nhóm bạn, mặc dù ban đầu đó không phải là phong cách ưa thích của cậu ấy. Tương tự, Bình, dù không tự tin với vóc dáng của mình, cũng đã mua một bộ áo croptop và quần ống rộng để bắt kịp xu hướng thịnh hành trên TikTok và tránh bị bạn bè cho là “lỗi thời”. Còn Hà, sau khi thấy một hot girl trên Instagram thường xuyên diện đồ hiệu, đã cảm thấy tự ti về tủ quần áo của mình và quyết tâm tiết kiệm để mua một chiếc túi xách hàng hiệu tương tự, bất chấp việc nó vượt quá khả năng tài chính của cô. Những ví dụ này cho thấy sinh viên dễ bị tác động bởi phong cách ăn mặc của bạn bè, xu hướng trên mạng xã hội và hình mẫu lý tưởng, dẫn đến việc điều chỉnh lựa chọn trang phục của bản thân để phù hợp với môi trường xung quanh và mong muốn được chấp nhận.
1.2. Môi trường học tập.
Môi trường học tập cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình phong cách ăn mặc của sinh viên. Một số trường học có quy định về trang phục, yêu cầu sinh viên ăn mặc lịch sự, trang nhã, tuân thủ những quy tắc nhất định. Điều này có thể ảnh hưởng đến phong cách ăn mặc của sinh viên, khiến họ phải lựa chọn trang phục phù hợp với quy định của trường.
Bên cạnh đó, mỗi trường học, mỗi ngành học đều có một văn hóa riêng, bao gồm cả phong cách ăn mặc phổ biến. Nghiên cứu của Fischer & Hamm (2018) đã chỉ ra rằng sinh viên các ngành nghệ thuật thường có phong cách ăn mặc cá tính, sáng tạo hơn so với sinh viên các ngành kỹ thuật, những người thường ưu tiên sự đơn giản và tiện dụng.
Ví dụ: Môi trường học tập tác động đáng kể đến lựa chọn trang phục của sinh viên. Nam, một sinh viên yêu thích sự thoải mái của áo thun và quần jeans, vẫn phải tuân thủ quy định mặc đồng phục vào thứ Hai hàng tuần của trường. Trong khi đó, Linh, vốn quen với phong cách đơn giản, ban đầu cảm thấy lạc lõng khi bước vào môi trường học tập năng động và sáng tạo của một trường nghệ thuật. Tuy nhiên, dần dần Linh cũng bắt đầu thử nghiệm những cách phối đồ mới lạ hơn, chịu ảnh hưởng từ phong cách ăn mặc của bạn bè và không khí chung của trường. Một ví dụ khác là Quân, sau khi vào học tại Học viện Quân sự với những quy định nghiêm ngặt về trang phục, đã phải từ bỏ phong cách thoải mái, phóng khoáng trước đây để thích nghi với môi trường mới. Qua những ví dụ này, ta thấy rõ môi trường học tập, bao gồm cả quy định của nhà trường và văn hóa ăn mặc chung, đều có thể tác động đến lựa chọn trang phục và cách sinh viên thể hiện bản thân.
1.3. Truyền thông.
Truyền thông đại chúng, đặc biệt là quảng cáo thời trang, thường sử dụng hình ảnh hấp dẫn để thu hút sự chú ý và tạo ra mong muốn sở hữu những trang phục đó. Sinh viên có thể bị ảnh hưởng bởi những hình ảnh này và thay đổi cách ăn mặc của mình.
Các nền tảng mạng xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình phong cách ăn mặc của sinh viên. Họ có thể bị thu hút bởi những hình ảnh về thời trang và phong cách sống được chia sẻ bởi bạn bè, người nổi tiếng hay các influencer. Điều này có thể dẫn đến việc họ muốn bắt chước phong cách đó, mua những món đồ tương tự để thể hiện sự hiện đại, sành điệu và phù hợp với xu hướng.
Ví dụ: Truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc định hình phong cách ăn mặc của sinh viên. Hoa, sau khi xem quảng cáo về một thương hiệu thời trang, đã quyết định mua một số sản phẩm vì bị thu hút bởi hình ảnh trẻ trung, năng động được truyền tải. Khang, thông qua việc theo dõi một YouTuber chuyên về thời trang nam, đã học hỏi được nhiều cách phối đồ mới và áp dụng vào phong cách cá nhân. Mỹ, sau khi đọc bài báo về xu hướng thời trang Thu Đông, đã tìm kiếm và bổ sung vào tủ quần áo những items phù hợp. Những ví dụ này cho thấy, từ quảng cáo trên TV, video trên YouTube đến các bài báo online, truyền thông đều có thể tác động đến lựa chọn trang phục và cách sinh viên định hình phong cách của bản thân.
1.4. Tự tin và bản sắc cá nhân.
Dù bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố xã hội, cách ăn mặc của sinh viên cũng là một cách để thể hiện cá tính, sở thích và giá trị của bản thân. Họ có thể chọn phong cách ăn mặc độc đáo, khác biệt để khẳng định sự riêng biệt, thể hiện phong cách cá nhân và niềm đam mê của mình.
Khi ăn mặc đẹp và phù hợp với bản thân, sinh viên có thể cảm thấy tự tin hơn, thoải mái hơn trong các mối quan hệ xã hội. Phong cách ăn mặc trở thành một ngôn ngữ, giúp họ giao tiếp, thể hiện bản thân và kết nối với những người có cùng sở thích, giá trị.
Ví dụ: Trang phục là công cụ để sinh viên thể hiện cá tính và bản sắc riêng. Dương, với niềm đam mê phong cách vintage, đã dành thời gian tìm kiếm và sưu tầm những món đồ độc đáo để tạo nên phong cách riêng biệt. Tuấn, một chàng trai cá tính, không ngại phá cách và tự thiết kế trang phục cho mình. Lan, yêu thích sự giản dị và thoải mái, luôn lựa chọn những trang phục đơn giản nhưng vẫn toát lên vẻ thanh lịch. Qua những ví dụ này, ta thấy rõ sinh viên sử dụng trang phục như một cách để thể hiện cá tính, sở thích và giá trị bản thân, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong phong cách ăn mặc.
2. Hình mẫu.
Trong thế giới sinh viên, hình mẫu đóng vai trò như một la bàn, định hướng phong cách ăn mặc của họ. Những người được ngưỡng mộ, từ các giảng viên uyên bác, chuyên gia thành đạt trong ngành, cho đến các anh chị khóa trên đầy triển vọng, các nghệ sĩ, người nổi tiếng, hay thậm chí là bạn bè và người quen, đều có thể trở thành hình mẫu về trang phục.
Sinh viên thường bị thu hút bởi những cá nhân thể hiện phong cách chuyên nghiệp, cá tính, hiện đại, đồng thời phù hợp với môi trường học tập và ngành nghề họ theo đuổi. Những đặc điểm thu hút sinh viên ở hình mẫu bao gồm:
– Chuyên nghiệp và thành công: Giảng viên có phong cách chỉn chu, chuyên gia thành đạt trong ngành nghề mong muốn, đều là những hình mẫu lý tưởng.
– Cá tính và phong cách: Sinh viên nổi bật với phong cách độc đáo, nghệ sĩ, người nổi tiếng có phong cách riêng biệt, cũng là nguồn cảm hứng lớn.
– Phù hợp với môi trường và ngành nghề: Phong cách ăn mặc phù hợp với văn hóa trường học và ngành nghề mong muốn luôn được sinh viên ưu tiên.
– Tính khả dụng và dễ tiếp cận: Hình mẫu trên mạng xã hội, bạn bè và người quen có phong cách thời trang dễ tiếp cận và bắt chước cũng có sức ảnh hưởng lớn.
Tuy nhiên, việc bắt chước phong cách của hình mẫu không phải lúc nào cũng diễn ra một cách máy móc. Sinh viên có xu hướng kết hợp phong cách của hình mẫu với cá tính và phong cách cá nhân của mình, tạo nên một phong cách riêng biệt. Hơn nữa, xu hướng thời trang phổ biến, bối cảnh môi trường học tập, và cả áp lực từ bạn bè cũng có thể tác động đến quyết định ăn mặc của sinh viên.
Chính vì vậy, mối quan hệ giữa hình mẫu và phong cách ăn mặc của sinh viên là một mạng lưới phức tạp, chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Hiểu được những động lực này là chìa khóa để giải mã thói quen ăn mặc của sinh viên, và từ đó, có thể đưa ra những đánh giá chính xác hơn về ảnh hưởng của các mối quan hệ yếu kém trong cuộc sống của họ.
Ví dụ: Hình mẫu có sức ảnh hưởng lớn đến phong cách ăn mặc của sinh viên. Ngọc, ngưỡng mộ phong cách lịch sự, chuyên nghiệp của thầy giáo dạy Marketing, đã học hỏi và áp dụng vào cách lựa chọn trang phục khi đi phỏng vấn xin việc. Minh, hâm mộ ca sĩ Sơn Tùng M-TP, thường xuyên cập nhật và học hỏi phong cách thời trang cá tính của thần tượng. Huyền, lấy chị gái – một fashionista nổi tiếng trên Instagram – làm hình mẫu và thường xuyên tham khảo ý kiến của chị để xây dựng phong cách riêng. Những ví dụ này cho thấy sinh viên có thể học hỏi phong cách ăn mặc từ những người mà họ ngưỡng mộ, từ giảng viên, người nổi tiếng đến người thân, bạn bè.
3. Yếu tố văn hóa.
Trang phục không chỉ là cách để che thân mà còn là một ngôn ngữ thể hiện bản sắc giá trị cá nhân. Đối với sinh viên, trang phục đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc định hình hình ảnh bản thân, thể hiện sự hòa nhập cộng đồng và phản ánh những giá trị văn hóa mà họ tiếp thu. Điều này không chỉ giúp sinh viên cảm thấy mình là một phần của cộng đồng mà còn giúp họ định vị bản thân trong môi trường học tập.
Kiến thức văn hóa học đường, với những quy tắc ngầm và xu hướng thời trang riêng, có ảnh hưởng sâu sắc đến cách sinh viên lựa chọn trang phục. Việc tuân thủ những phong cách ăn mặc phổ biến giúp sinh viên cảm thấy mình là một phần của cộng đồng, tạo cảm giác gắn kết và khi đa dạng văn hóa cũng tạo ra những thách thức trong việc định hình phong cách ăn mặc của sinh viên. Sự khác biệt về giá trị, quan niệm và truyền thống văn hóa có thể dẫn đến những xung đột, định kiến và sự phân chia nhóm.
– Bản sắc cá nhân: Trang phục là một công cụ để sinh viên thể hiện cá tính, sở thích và giá trị của bản thân. Việc lựa chọn phong cách phù hợp với môi trường học đường đồng thời thể hiện sự hiểu biết về văn hóa và quy tắc ứng xử trong cộng đồng.
– Sự hòa nhập cộng đồng: Việc tuân thủ những phong cách ăn mặc phổ biến trong môi trường học đường giúp sinh viên thể hiện sự đồng nhất với cộng đồng, tạo cảm giác gắn kết. Điều này đặc biệt quan trọng đối với sinh viên mới vào trường, giúp họ nhanh chóng hòa nhập và thích nghi với môi trường mới.
– Sự khác biệt về giá trị và quan niệm: Những nền văn hóa khác nhau có những quy tắc và giá trị truyền thống khác nhau về cách ăn mặc. Sự khác biệt này có thể dẫn đến xung đột và bất đồng quan điểm giữa sinh viên.
– Sự phân chia nhóm và định kiến: Phong cách ăn mặc có thể trở thành một dấu hiệu nhận diện nhóm, tạo ra sự phân chia giữa các nhóm sinh viên có phong cách khác nhau. Điều này có thể dẫn đến sự kỳ thị, xa lánh và thậm chí là bắt nạt giữa các nhóm.
Để tạo ra một môi trường học đường lành mạnh và tích cực, cần có sự tương tác và trao đổi giữa sinh viên, nhà trường và phụ huynh về vấn đề phong cách ăn mặc. Tạo ra một môi trường học đường tôn trọng sự đa dạng về phong cách ăn mặc, khuyến khích sinh viên thể hiện cá tính của mình một cách phù hợp. Tạo cơ hội cho sinh viên giao tiếp và chia sẻ quan điểm về phong cách ăn mặc, giúp họ hiểu và tôn trọng sự khác biệt của nhau.
Giúp sinh viên hiểu rõ những quy tắc và giá trị liên quan đến phong cách ăn mặc trong các nền văn hóa khác nhau. Bằng cách hiểu và giải quyết những vấn đề liên quan đến văn hóa trong phong cách ăn mặc, chúng ta có thể tạo ra một môi trường học đường lành mạnh và tích cực hơn cho tất cả sinh viên.
Ví dụ: Văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình phong cách ăn mặc của sinh viên. Mai, một du học sinh Việt Nam tại Mỹ, ban đầu cảm thấy bỡ ngỡ với phong cách phóng khoáng của sinh viên Mỹ. Tuy nhiên, dần dần cô ấy đã điều chỉnh cách ăn mặc để phù hợp hơn với môi trường mới, đồng thời vẫn duy trì nét truyền thống của người Việt. Vy, tham gia các buổi tiệc hóa trang theo chủ đề, luôn tìm hiểu kỹ về văn hóa và trang phục truyền thống để hóa trang một cách phù hợp và tôn trọng. Các ví dụ này cho thấy sinh viên tiếp thu và thích nghi với các nền văn hóa khác nhau thông qua việc thay đổi phong cách ăn mặc, đồng thời vẫn giữ được bản sắc văn hóa riêng.
Kết luận
Bài viết đã phân tích ảnh hưởng của các mối quan hệ yếu kém đến thói quen ăn mặc của sinh viên thông qua các yếu tố như áp lực đồng trang lứa, môi trường học tập, hình mẫu và truyền thông. Có thể thấy, sinh viên dễ bị tác động bởi phong cách ăn mặc của bạn bè, xu hướng thời trang trên mạng xã hội, hình mẫu lý tưởng và văn hóa ăn mặc chung của trường lớp, ngành học. Họ có xu hướng điều chỉnh lựa chọn trang phục để hòa nhập với môi trường xung quanh, thể hiện bản sắc cá nhân và đáp ứng nhu cầu được chấp nhận.
Các mối quan hệ yếu kém là một khái niệm trong xã hội học, được giới thiệu bởi nhà xã hội học Mark Granovetter. Nó chỉ ra rằng những mối quan hệ xã giao không quá thân thiết, ví dụ như bạn bè xã giao, đồng nghiệp ở công ty khác, người quen biết qua mạng xã hội, hay thành viên trong cùng một câu lạc bộ,… lại đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng mạng lưới xã hội và tiếp cận thông tin mới. Tuy không gắn bó mật thiết như gia đình hay bạn thân, nhưng các mối quan hệ yếu kém này có thể mang đến cho chúng ta những cơ hội và góc nhìn mới mẻ mà những người thân quen thường không có được.
Dựa trên những phân tích trên, có thể đưa ra một số khuyến nghị cho sinh viên: Chủ động tiếp nhận thông tin về thời trang một cách có chọn lọc, nên tham khảo nhiều nguồn thông tin khác nhau, phân tích và lựa chọn những xu hướng phù hợp với bản thân, tránh chạy theo xu hướng một cách mù quáng. Xây dựng phong cách ăn mặc phù hợp với cá tính và hoàn cảnh, trang phục là một cách thể hiện bản thân, nhưng cũng cần phù hợp với môi trường và hoàn cảnh cụ thể. Tự tin với phong cách của bản thân, không nên quá lo lắng về việc phải chạy theo xu hướng hay bị đánh giá bởi người khác. Hãy tự tin thể hiện cá tính và gu thẩm mỹ riêng của mình.
Tài liệu tham khảo:
[1] Asch, S. E. (1951). Effects of group pressure upon the modification and distortion of judgments. In H. Guetzkow (ed.), Groups, leadership and men (pp. 177-190). Pittsburgh, PA: Carnegie Press.
[2] Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
[3] Fischer, P., & Hamm, U. (2018). Students’ clothing styles as an indicator of study area. Swiss Journal of Sociology, 44(2), 231–254.
[4] Lenhart, A., Madden, M., Macgill, A. R., & Smith, A. (2015). Teens, social media & technology overview 2015. Pew Research Center.
[5] The Harris Poll (2019). Gen Z Fashion Report.
[6] Mintel (2020). Fashion and Social Media – US.
[7] National Association of College and University Business Officers (2017). NACUBO 2017 Tuition Discounting Study.
[8] Richardson, J., & Crompton, J. (2014). The impact of dress and appearance on student perceptions of teachers and learning. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 13(1), 38-47.
[9] SurveyMonkey (2021). Fashion and Style Survey.
[10] Nielsen (2019). The Power of Influencer Marketing.
[11] ICEF Monitor (2020). International Student Mobility Trends 2020.
[12] Ting-Toomey, S., & Chung, L. C. (2012). Understanding Intercultural Communication. Oxford University Press.
Christian Stegbauer
Xem thêm video để biết thêm thông tin hữu ích nhé!
Bạn đang xem bài viết:
Thói quen ăn mặc của sinh viên: Ảnh hưởng của các mối quan hệ yếu kém.
Link https://vnlibs.com/mang-xa-hoi/thoi-quen-an-mac-cua-sinh-vien-anh-huong-cua-cac-moi-quan-he-yeu-kem.html
