Trong quá trình thực hiện đánh giá môi trường chiến lược tổng thể, nhóm tư vấn đánh giá môi trường chiến lược đã sử dụng một số phương pháp hiện đang đang được áp dụng ở nhiều nước và các nghiên cứu đánh giá môi trường chiến lược ở Việt Nam.
Các phương pháp này không chỉ được áp dụng để dự báo các tác động đơn lẻ mà còn dự báo một số loại hình tác động tích hợp do nhiều hoạt động của quy hoạch trên vùng lãnh thổ, cụ thể như sau:
1. Phương pháp đánh giá môi trường chiến lược.
– Phương pháp liệt kê. Phương pháp này được áp dụng nhằm xác định tiềm năng ảnh hưởng đến môi trường của các thành phần quy hoạch. Phương pháp này được sử dụng trong nhận dạng các vấn đề môi trường và xã hội chính; dự báo diễn biến môi trường và xã hội do cả các phương án “Không thực hiện Quy hoạch” (phương án 0) và “Thực hiện Quy hoạch”.
– Phương pháp ma trận. Phương pháp này dùng để nhận dạng và đánh giá các tác động riêng rẽ hoặc tác động tích lũy từ các hoạt động của Quy hoạch lên một yếu tố môi trường. Phương pháp này triển khai trên cơ sở áp dụng đồng thời phương pháp chuyên gia, áp dụng chủ yếu là trong Đánh giá tác động của quy hoạch đến môi trường, xác định các tác động trực tiếp và gián tiếp, tác động tích lũy.
– Phương pháp phân tích xu hướng và ngoại suy. Phương pháp này còn được gọi là “hồi cứu quá khứ – dự báo tương lai”, trong đó tiến hành hồi cứu các số liệu về trạng thái và xu thế diễn biến môi trường trong quá khứ, tìm ra xu hướng để dự báo trạng thái môi trường trong tương lai. Do phương pháp này đòi hỏi phải có dữ liệu quá khứ với thời gian đủ dài. Phương pháp này được sử dụng tại Phạm vi đánh giá môi trường chiến lược và thành phần môi trường, di sản thiên nhiên có khả năng bị tác động bởi quy hoạch. Đánh giá tác động của quy hoạch đến môi trường khi phân tích xu hướng tác động tới môi trường trong trường hợp không thực hiện quy hoạch.
– Phương pháp chồng bản đồ/GIS. Mục đích phương pháp này nhằm xem xét sơ bộ các tác động của quy hoạch tổng thể hoặc các dự án trong quy hoạch tổng thể đến các vùng nhạy cảm về sinh thái hoặc sử dụng đất trên địa bàn tỉnh. Từng thành phần môi trường được thể hiện trên bản đồ, có cùng tỷ lệ, thí dụ bản đồ địa hình, bản đồ thủy vực, bản đồ sử dụng đất, bản đồ các KBT thiên nhiên, bản đồ phân bố dân cư…, sau đó lập các bản đồ về quy hoạch (vị trí các dự án, sơ đồ mặt bằng, hạ tầng giao thông,… trong quy hoạch tổng thể) cùng tỷ lệ. Trên cơ sở đó chồng quy hoạch lên từng bản đồ thành phần môi trường để xác định sơ bộ vị trí và các hoạt động của quy hoạch hoặc dự án có ảnh hưởng như thế nào đến môi trường tự nhiên và Kinh tế – Xã hội. Sử dụng phương pháp chồng bản đồ bằng GIS sẽ giúp việc xem xét rõ ràng hơn có sự xâm phạm các KBT thiên nhiên, khu sản xuất, khu dân cư, các công trình khác hay không.
Trong Báo cáo đánh giá môi trường chiến lược này, bản đồ phương án phát triển hạ tầng giao thông vận tải đã được chồng chập với bản đồ bảo vệ và phát triển rừng, từ đó phát hiện những chồng lấn và tác động đối với hệ sinh thái rừng và đa dạng sinh học ở Đánh giá tác động của quy hoạch đến môi trường.
– Phương pháp kiểm kê nhanh nguồn thải. Phương pháp này sử dụng các hệ số phát thải để ước tính tải lượng các chất ô nhiễm (pollutant load) sinh ra trong quá trình hoạt động các ngành công, nông nghiệp, dịch vụ, giao thông, sử dụng đất. Báo cáo đánh giá môi trường chiến lược sử dụng phương pháp này để ước tính lượng nước thải, chất thải rắn và tải lượng chất ô nhiễm đưa vào môi trường theo các phương án quy hoạch.
– Phương pháp tính phát thải và hấp thụ khí nhà kính. Trong đánh giá môi trường chiến lược này tính toán phát thải khí nhà kính qua CO2 tương đương (CO2e) do các quy hoạch phát triển năng lượng, giao thông, thủy sản, chăn nuôi, trồng trọt, sử dụng đất… được thực hiện theo Hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính do Ủy ban Liên Chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) ban hành 2006 và điều chỉnh năm 2019. Kết quả được nêu trong Đánh giá tác động của quy hoạch đến môi trường.
– Phương pháp chuyên gia. Phương pháp này được áp dụng nhằm tận dụng kiến thức và kinh nghiệm của các chuyên gia trong từng lĩnh vực để phát hiện và nhận định về các hoạt động phát triển, các vấn đề môi trường và tác động của chúng tới môi trường, giải pháp cần áp dụng để ngăn ngừa giảm thiểu hoặc khắc phục. Phương pháp chuyên gia còn được sử dụng để tích hợp ý kiến của tập thể chuyên gia khi xác định các vấn đề môi trường chính, các tác động chủ yếu đến môi trường trong trường hợp triển khai quy hoạch hoặc không thực hiện quy hoạch; xác định và đánh giá tác động tích lũy; cân nhắc lựa chọn phương án phát triển, xác định phạm vi chịu ảnh hưởng…
2. Phương pháp khác.
– Phương pháp kế thừa. Các thông tin, số liệu, công trình nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu sẵn có được sử dụng để đưa ra những đánh giá phục vụ xây dựng Phạm vi đánh giá môi trường chiến lược và thành phần môi trường, di sản thiên nhiên có khả năng bị tác động bởi quy hoạch, Đánh giá tác động của quy hoạch đến môi trường của báo cáo đánh giá môi trường chiến lược quy hoạch tổng thể quốc gia. Theo đó, các tài liệu cần thu thập trong quá trình thực hiện đánh giá môi trường chiến lược như điều kiện tự nhiên, Kinh tế – Xã hội; báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh; các tài liệu liên quan đến phát triển Kinh tế – Xã hội, bảo tồn ĐDSH, biến đổi khí hậu;…
– Phương pháp xử lý thống kê. Thực hiện đối với các hệ thống số liệu về tự nhiên, kinh tế, xã hội, theo thời gian, không gian và theo các yếu tố môi trường. Đặc biệt trong các dự báo phát thải theo lĩnh vực và theo nguồn phát sinh. Phương pháp này áp dụng ở Phạm vi đánh giá môi trường chiến lược và thành phần môi trường, di sản thiên nhiên có khả năng bị tác động bởi quy hoạch và Đánh giá tác động của quy hoạch đến môi trường.
– Phương pháp khảo sát, phân tích, tổng hợp, đối sánh. Áp dụng để nhận dạng hiện trạng và mức độ biến đổi các yếu tố môi trường theo thời gian và lĩnh vực nhằm rút ra nguyên nhân căn bản của các tác động, phục vụ các dự báo tác động và đối chiếu với các tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường Việt Nam, áp dụng chủ yếu tại Phạm vi đánh giá môi trường chiến lược và thành phần môi trường, di sản thiên nhiên có khả năng bị tác động bởi quy hoạch.
Huỳnh Thành Đạt
Bạn đang xem bài viết:
Phương pháp đánh giá môi trường chiến lược
Link https://vnlibs.com/cong-nghe/phuong-phap-danh-gia-moi-truong-chien-luoc.html
